مشکل می توان اغراق کرد که بگوییم که تصور روسیه و روس ها در ذهن ایرانی ها عمدتاً تحت تأثیر رسانه ها و محصولات فرهنگ مردمی غرب شکل گرفته است. و این واقعیت تا حد زیادی توضیح می دهد که چرا تفکر قالبی مشهور بسیار گسترده است، از جمله اراضی پوشیده از برف ابدی، خرس ها با بالالایکا در خیابان ها، خشونت اغراق آمیز و نامهربانی روس ها. اداره ما معتقد است که فرو رفتن در فرهنگ و ادبیات و هنر روسی می تواند کمک کند تا آدم بسیاری از تصورات غلط را از بین ببرد و احتمالاً متوجه شود که ما چندان متفاوت نیستیم. امروز در صفحات مجله قسمت جدیدی "کد فرهنگی" را راه اندازی می کنیم که در آن در مورد هنر و ادبیات و تاریخ و سنت ها و تنوع فرهنگی روسیه صحبت خواهیم کرد
ادبیات روسی غار گنج ها برای خواننده است
در سال های اخیرعلاقه به ادبیات روسی در بین خوانندگان ایرانی به طور قابل توجهی احیا شده است. این واقعیت را افزایش تعداد ترجمههای متون اصلی روسی به فارسی و همچنین حضور دائمی نامهای روسی در فهرست پرخوانندهترین نویسندگان نشان میدهد. جالب است که نه تنها ادبیات کلاسیک روسیه که در جزو صندوق جهانی شده است، بلکه آثاری از ژانرهای مختلف از نویسندگان معاصر در اختیار خوانندگان ایرانی قرار می گیرد.
تولستوی، داستایوفسکی، چخوف، پوشکین، لرمانتوف، اسکندر، زامیاتین، ووینوویچ نویسندگان بسیار خواندنی برای ایرانی ها شدند. زهرا محمدی، رئیس مرکز روسی دانشگاه تهران، مترجم، می گوید: چخوف پنج سال متوالی پرخواننده ترین نویسنده خارجی در ایران بوده است.
همانطور که ادبیاتشناسان و مترجمان متذکر می شوند، ادبیات روسی از نظر محتوا و روح بسیار به ایرانیان نزدیک است، ناگزیر در دل خواننده بازتاب پیدا میکند. جستجو و انتخاب اخلاقی، فداکاری، همدردی و همدلی، درک نقش شخصیت در جامعه – این همه خواننده ایرانی را با خواننده روسی نزدیک می کند. و اگر بسیاری با شاهکارهای ادبیات کلاسیک روسیه به یک طریق یا دیگری آشنا هستند، پس با آثار قرن های بیست و بیست و یک وضعیت متفاوت است. شرح مختصر کتابهای ژانرها و نویسندگانی مختلف را آماده کردیم که خلاقیت به زبان روسی آن ها را به هم پیوند میدهد
آرکادی استروگاتسکی، بوریس استروگاتسکی
" پیکنیک کنار جاده"
علمی-تخیلی
"منطقه" - یک فضای تغییر یافته که در آن نه مردم و نه حیوانات می توانند زندگی کنند. هر فردی که وارد «منطقه» شود دچار تغییرات نامرئی می شود و آن را به شکل ناهنجاری های غیرقابل پیش بینی به فرزندان خود منتقل می کند. شکار مصنوعات (فن استاکری) یک کسب و کار سودآور برای کسانی است که شانس بازگشت دارند. قهرمان رمان، ردریک شوهارت، استاکر جوانی است که با وجود خطرات بی پایان، وارد ماجرا برای مصنوعات مرموز فرازمینی می شود. او که مجذوب «منطقه» شده است، هر بار به آنجا باز می گردد و از نزدیکان دور می شود و با یک انتخاب اخلاقی دشوار روبرو می شود.
ولادیمیر آرسنیف
"درسو اوزالا"
ماجراجویی
این داستانی سفر به منطقه اوسوری است که بر اساس حقایق واقعی نوشته شد. ولادیمیر آرسنیف، دانشمند و نویسنده روسی که یک گروه عزامی را در میان تایگای وحشی دستنخورده هدایت می کند، با یک ساکن محلی درسو اوزالا ملاقات می کند. این رمان به خواننده این امکانی را می دهد که سفری در گستره وسیع خاور دور روسیه داشته باشد تا با طبیعت منطقه، ساکنان آن، افسانه ها و آیین های متعدد آشنا شود. این رمان یکی از بهترین آثار ژانر ماجراجویی است. آکیرا کوروساوا کارگردان مشهور ژاپنی فیلمی به همین نام در سال 1975 ساخت.
ایلیا ایلف، اوگنی پتروف
"گوساله طلایی"
رمان هجوآمیز
رمانی هجوآمیز درباره ماجراجویی های اوستاپ بندر، ماجراجو و کلاهبردار جذاب که جزو صندوق طلایی ادبیات روسی شده است. وقایع کتاب در پس زمینه زندگی روزمره شوروی در دهه 1930 رخ می دهد و نقیضه بارز واقعیت می باشد. توأم واقع گرایی و ابزارهای ادبی مانند اغراق، جناس، گروتسک، داستانی سرگرم کننده با معانی بسیاری را به وجود آورد. در سالهای 1949-1956، این رمان "خرابکاری ایدئولوژیک" نامیده شد و انتشار آن ممنوع شد.
یوگنی زامیاتین
"ما"
رمان ویرانشهری
رمان ویرانشهری کلاسیک، شاهکاری از کمدی سیاه که بر آثار آلدوس هاکسلی، جرج اورول، ولادیمیر نابوکوف، کرت وانهگت تأثیر گذاشت. هیچ مردمی در دولت واحد وجود ندارد، فقط تعداد هستند. جامعه ای متشکل از افراد بی نام و نشان تحت کنترل کامل و شدید حاکم مطلق "نیکوکار". عواطف و غرایز باید سرکوب شوند و زندگی که تابع قواعد و مقررات است باید به نفع دولت واحد باشد. ملاقات تصادفی یک ریاضیدان درخشان، یکی از سازندگان فضاپیمای "انتگرال"، با یک زن منجر به عواقب غیرمنتظره ای می شود - کشف یک بیماری باستانی که زمانی بود روح نامیده می شد.
آنا آخماتووا
"پادشاه چشم خاکستری"
شعر
مجموعه ای از اشعار یکی از برجسته ترین شاعره های روسی. اشعاری بسیار زنانه، صمیمانه، احساسی و عمیق که در هر قلب طنین انداز است. آنا آخماتووا که شاعر کلاسیک روسی عصر نقره به شمار میاید دو بار نامزد جایزه نوبل ادبیات شد. زنی با سرنوشت دشوار، او استعدادی داشت که پیچیده ترین احساسات را با لغات به طور ماهرانه اظهار کند و خواننده را به یک شاهد همدست تبدیل کند. این مجموعه شعری با ترجمه شاپور احمدی فرصتی است برای غوطه ور شدن در غنای اشعار روسی که بسیار هماهنگ با قلب ایرانی است.
کیر بولیچف
"مسافرت آلیسا"
ادبیات گمانه زن کودکان
معروف ترین کتاب از مجموعۀ علمی-تخیلی درباره آلیسا سلزنوا است، دختری که همراه با پدرش که جانور کیهانی شناس معروف است به سفری هیجان انگیز و شگفت انگیز می روند که هدف آن یافتن حیوانات در سیارات دیگر برای باغ وحش مسکو است. حوادث عجیب و غریب، برخورد خطرناک با دزدان فضایی و معماهایی که حتماً باید آنها را حل کرد منتظر قهرمانان است. این کتاب یکی از کتاب های کلاسیک علمی-تخیلی کودکان محسوب می شود.
بوریس واسیلیف
"شفق ها این جا آرامند"
نثر نظامی
نمونه ای نافذ از نثر نظامی شوروی که از شجاعت زنان شوروی حکایت می کند که برابر با مردان به دفاع میهن خود بر علیه مهاجمان فاشیست برخاستند. شش نفر علیه شانزده. طرح پر از حوادث این کتاب در مورد رویارویی بین 5 توپچی زن و فرمانده آنها فدوت واسکوف و یک گروه خرابکار دشمن آدم را تا انتها در حالت هیجان نگاه می دارد. تأملات عمیق فلسفی در مورد جنگ، انسان، انتخاب اخلاقی و مرگ آن را به یک اثر برجسته در ادبیات نظامی و ادبیات دورۀ پس از جنگ روسیه تبدیل کرده است. بر اساس این کتاب، فیلمی به همین نام در سال 1972 ساخته شد که عشق بسیاری از بینندگان در سراسر جهان را به خود جلب کرد.
میخائیل بولگاکف
"مرشد و مارگاریتا"
رمان
بدون اغراق می شود گفت که این اثر بزرگی است که در صندوق طلایی ادبیات جهان گنجانده شده است. رمان فانتاسماگوریایی درباره قدرت بزرگ عشق که اگر واقعی باشد قادر است بر همه موانع غلبه کند. ایت کتاب دارای طرحی چند لایه در پس زمینه خیابان ها و فضای داخلی مسکو با معانی بسیاری است. همه چیز در صفحات کتاب جاودانه در هم آمیخته است: خیر و شر، سرنوشت و اراده، جنایت و مجازات، عشق و کلبی گری شیطانی. این رمان ناتمام مانده محسوب می شود، ویرایش پیش نویس های بولگاکف پس از مرگ او توسط همسرش یلنا انجام شد.